Chiều ngày 11/4/2025, tại Đường Sách Nguyễn Văn Bình, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh, hai tựa sách “Mỹ thuật cổ truyền Việt Nam từ một hướng tiếp cận hiện đại: Huế, Nam Trung Bộ, Nam Bộ” và “Re-embracing Vietnamese Identity through Hue Fine Art” đã ra mắt đông đảo bạn đọc, giới chuyên môn và công chúng yêu mến mỹ thuật.
Đây là một trong những hoạt động hướng đến kỷ niệm 30 năm thành lập Trường Đại học Văn Lang (1995-2025), 20 năm thành lập Khoa Mỹ thuật và Thiết kế (2005-2025); hưởng ứng Ngày Sách và Bản quyền thế giới (23/4/2025) và Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam (21/4/2025).
Hai tựa sách là kết quả của quá trình nghiên cứu, tìm hiểu công phu qua nhiều năm tháng của thầy và trò Khoa Mỹ thuật và Thiết kế, Trường Đại học Văn Lang cùng các nhà nghiên cứu mỹ thuật hàng đầu như: Lê Văn Tạo, Nguyễn Hữu Thông, Trần Đình Hằng, Lê Anh Tuấn.
“Mỹ thuật cổ truyền Việt Nam từ một hướng tiếp cận đương đại: Huế, Nam Trung Bộ, Nam Bộ” nghiên cứu về các di vật mỹ thuật cổ hiện tồn của Việt Nam với góc nhìn đa chiều; có sự liên hệ, đối sánh với mỹ thuật truyền thống Bắc Bộ, mỹ thuật dân gian, mỹ thuật Phật giáo, mỹ thuật trung đại Việt Nam. Cuốn sách gồm ba phần: Mỹ thuật cổ truyền xứ Huế, Mỹ thuật cổ truyền Nam Trung Bộ, Mỹ thuật cổ truyền Nam Bộ. Với mỗi không gian văn hóa vùng miền, nhóm tác giả đặt trọng điểm khảo sát là các thành tựu mỹ thuật đặc trưng. Ví dụ: mỹ thuật cung đình, chùa, lăng mộ ở Huế; mỹ thuật Champa, tháp Chăm ở Nam Trung Bộ; mỹ thuật chùa, đền, miếu cổ của người Hoa và mỹ thuật chùa cổ Kh’mer ở Nam Bộ. Thông qua khảo sát trực tiếp di sản mỹ thuật – chủ yếu là trang trí kiến trúc, điêu khắc, bích họa, nội thất, thể hiện phần nào qua 150 hình ảnh tư liệu – nhóm tác giả đưa ra các phân tích nghệ thuật xác đáng, độc đáo. Theo nhóm tác giả, cuốn sách tựa “một hành trình khảo sát mỹ thuật cổ trên đất nước Việt Nam với nhiều sắc màu văn hóa”, với mong muốn “đồng hành cùng mọi người ở thời đương đại để làm sáng tỏ dần những di sản mỹ thuật của người xưa để lại”.
Cuốn sách Re-embracing Vietnamese Identity through Hue Fine Art
“Re-embracing Vietnamese Identity through Hue Fine Art” gồm 5 chương: Chương 1: Nghệ thuật – kiến trúc trang trí đình thờ; Chương 2: Nghệ thuật – kiến trúc nhà Rường; Chương 3: Nghệ thuật – kiến trúc trang trí bình phong (trong đình, trong cung điện, trong miếu thờ và nhà riêng); Chương 4: Góc nhìn về nghệ thuật Huế: tiếp cận tính đương đại từ truyền thống; Chương 5: Ứng dụng trong thiết kế và kể chuyện của sinh viên. Được biên soạn bằng tiếng Anh, cuốn sách góp phần mang một phần bức tranh nghệ thuật Việt Nam ra thế giới. Cuốn sách có sự dày dặn vì đó là thành quả khảo cứu các công trình kiến trúc, nghệ thuật tại vùng đất cố đô từ năm 2015 đến nay của thầy và trò Khoa Mỹ thuật và Thiết kế, VLU; thể hiện ở các hình ảnh tư liệu, bản vẽ chi tiết, phác thảo, tranh kèm mô tả, thuyết minh, phân tích. Không dừng lại ở đó, cuốn sách còn giới thiệu các tác phẩm nghệ thuật (bao bì, trang phục, nội thất, đồ gốm…) do sinh viên sáng tạo dựa trên các vốn cổ (như phượng hoàng, rồng, họa tiết mây, họa tiết hoa…), mang đậm bản sắc dân tộc, phong cách cá nhân và giá trị quốc tế. ThS. HS. Phan Quân Dũng – Chủ biên – đã chia sẻ về ý nghĩa ra đời của cuốn sách, rằng đó là câu trả lời cho câu hỏi vai trò của lịch sử và bản sắc dân tộc đối với quá trình sáng tạo nghệ thuật trong thời đại công nghệ và xu hướng toàn cầu hóa: “Chúng ta sinh ra và lớn lên với những bản sắc riêng biệt, bắt nguồn từ dân tộc và văn hóa của mình. Các tác phẩm nghệ thuật không thể đạt đến đỉnh cao khi chúng không mang trong mình phong cách riêng biệt của tác giả. Tương tự, một quốc gia cần bảo tồn và phát triển bản sắc của mình”.
Cuốn sách Mỹ thuật cổ truyền Việt Nam từ một hướng tiếp cận đương đại: Huế, Nam Trung Bộ, Nam Bộ
Việc ra mắt hai cuốn sách trên nhằm ghi nhận đóng góp của nhóm tác giả trong quá trình khai phá học thuật, giới thiệu mỹ thuật truyền thống Việt Nam và phát triển khả năng sáng tạo trong mỹ thuật đương đại. Hai cuốn sách là minh chứng cho tinh thần dạy nghề, làm nghề của thầy và trò Khoa Mỹ thuật và Thiết kế Trường Đại học Văn Lang: thấu hiểu văn hóa, tinh thần dân tộc; thiết kế sáng tạo và bền vững; góp phần phát triển ý thức của cộng đồng về thẩm mỹ và nghệ thuật.
Chia sẻ tại lễ ra mắt sách, PGS. TS. Trần Thị Mỹ Diệu – Trường Đại học Văn Lang cho rằng: Hai quyển sách ra mắt hôm nay là kết quả của hơn 10 năm miệt mài nghiên cứu và sáng tạo của đội ngũ. Trong bối cảnh thế giới nhiều biến chuyển, hiện đại hóa vừa là cơ hội, vừa là thách thức, thì việc gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống càng trở nên cấp thiết. Đây không chỉ là sản phẩm học thuật, mà còn là hành động cụ thể để bảo tồn di sản, khẳng định bản sắc văn hóa dân tộc trong dòng chảy thờiđại. Trường Đại học Văn Lang luôn xem trọng việc hiểu về cội nguồn, bởi đó là nền tảng để sinh viên tự tin đối thoại trong một thế giới đa nguyên. Hai ấn phẩm này chính là minh chứng rõ nét cho tinh thần đó.
Phan Thái
